Moje Zabrze. Przemysł. 75 lat Borsigwerku. 2.
Kopalnia Jadwiga - Hedwigs-Wunsch-Grube.
W 1929 roku posiadała
sześć szybów. Szybami wydobywczymi były Albert i August, nazwane
od imion dziadka i pradziadka ówczesnych właścicieli, braci Ernsta
i Conrada.
Kopalnia "Jadwiga" z szybem "Albert".
Plan sytuacyjny powierzchni kopalni z opisem.
|
11. Sortownia.
12. Zwały 13. Koksownia. 14. Szyb Luiza. 15. Huta 16. Cechownia, łaźnia. 17. Szyb August. 18. Maszyna wyciągowa. 19. Plac drzewny. 20. Ulica Ziemska. 21. Ulica Bytomska. |
Szyb „Albert”.
|
Szyb „Albert” o
głębokości 318,63 m. Dwuprzedziałowy posiadający dwie maszyny
wyciągowe, południową i północną.
Bliźniacza parowa maszyna
wyciągowa szybu „Albert – Północ”. Zbudowana w roku 1916,
moc 1000-2100 koni mechanicznych. Ciśnienie pary 11 at. Prędkość
z wydobyciem 16 m/s. Jazda ludzi 8 m/s.
|
Służył również do
jazdy ludzi. Szyb wdechowy. Posiadał następujące poziomy:
123 m. pokład Einsiedel.
166 m. pokład Schuckmann
260 m. pokład Heinitz.
Pokłady w polach górniczych kopalni „Jadwiga” miały bardzo małe pochylenie, więc poziomy przypisane były do pokładów.
Eksploatowane pokłady: Einsiedel grubość 3,5 -4,0m, Schuckmann- ława górna grubość 1,5-4,0 m, Schuckmann- ława dolna grubość 4,5-5,0 m, Henitz grubość 4,5-4,9 m, Reden grubość 5,0-6,8 m, Pochhammer grubość 4,5-5,0 m.
Przy szybie Albert była również łaźnia na 1310 łańcuchów, 107 pryszniców, 7 wanien dla dozoru. Po rannej i popołudniowej zmianie kąpało się tam ok. 700 ludzi.
123 m. pokład Einsiedel.
166 m. pokład Schuckmann
260 m. pokład Heinitz.
Pokłady w polach górniczych kopalni „Jadwiga” miały bardzo małe pochylenie, więc poziomy przypisane były do pokładów.
Eksploatowane pokłady: Einsiedel grubość 3,5 -4,0m, Schuckmann- ława górna grubość 1,5-4,0 m, Schuckmann- ława dolna grubość 4,5-5,0 m, Henitz grubość 4,5-4,9 m, Reden grubość 5,0-6,8 m, Pochhammer grubość 4,5-5,0 m.
Przy szybie Albert była również łaźnia na 1310 łańcuchów, 107 pryszniców, 7 wanien dla dozoru. Po rannej i popołudniowej zmianie kąpało się tam ok. 700 ludzi.
Wydobycie wyciągano w
wozach, które na powierzchni automatycznie docierały do sortowni i
z powrotem. Szyb połączony był z koleją normalno i wąskotorową
poprzez dworzec Borsigwerk. Długość torów dworca kopalnianego
wynosiła 5,8 km.
Dworzec kopalni.
|
Automatyczny obieg wagonów w sortowni.
|
Zwały kopalni z urządzeniami.
|
W roku 1928 przy 295
dniach roboczych z dworca wysłano 67 000 wagonów. Zwała kopalniane
mogły pomieścić 40 000 ton węgla.
|
Szyb August - August-Schacht.
Położony ok. 440 m na południe od szybu Albert. Głębokość 260,2 m. Służył do jazdy ludzi i jako wydobywczy. Wydajność przeciętnie 1000 t. na dwóch zmianach. Elektryczna kolej linowa dostarczała wydobycie do sortowni szybu Albert. Opuszczano nim również drewno i materiały. Szyb wdechowy. Przy szybie wybudowano w 1923 roku cechownię z ołtarzem i łaźnię na 2800 łańcuchów , 145 natrysków i 21 wanien dla dozoru. Po pierwszej zmianie kąpało si tam 1500, po drugiej 1300 ludzi.
Położony ok. 440 m na południe od szybu Albert. Głębokość 260,2 m. Służył do jazdy ludzi i jako wydobywczy. Wydajność przeciętnie 1000 t. na dwóch zmianach. Elektryczna kolej linowa dostarczała wydobycie do sortowni szybu Albert. Opuszczano nim również drewno i materiały. Szyb wdechowy. Przy szybie wybudowano w 1923 roku cechownię z ołtarzem i łaźnię na 2800 łańcuchów , 145 natrysków i 21 wanien dla dozoru. Po pierwszej zmianie kąpało si tam 1500, po drugiej 1300 ludzi.
Szyb Luiza - Luise-Schacht.
Położony 300 m. na zachód od szybu Albert. Głęboki na 335,4 m. Jako wentylacyjny - wdechowy zaopatrzony w wentylator systemu „Rateau” o wydajności 5000 m³/min który mógł pracować w obu kierunkach. Był wentylatorem zapasowym. Pełnił funkcję szybu odwadniającego. Na poziomie +26m. n.p.m. znajdowały się pompy główne kopalni które wyciskała na powierzchnię dostarczaną do nich z różnych miejsc wodę. Pracowały tam trzy sześciostopniowe pompy systemu „Borsig” o wydajności każda 4750 l/min (zdj.6) i zapasowa sześciostopniowe pompa o wydajności 5000 l/min. (zdj.7). Z szybu czerpano również wodę pitną.
Położony 300 m. na zachód od szybu Albert. Głęboki na 335,4 m. Jako wentylacyjny - wdechowy zaopatrzony w wentylator systemu „Rateau” o wydajności 5000 m³/min który mógł pracować w obu kierunkach. Był wentylatorem zapasowym. Pełnił funkcję szybu odwadniającego. Na poziomie +26m. n.p.m. znajdowały się pompy główne kopalni które wyciskała na powierzchnię dostarczaną do nich z różnych miejsc wodę. Pracowały tam trzy sześciostopniowe pompy systemu „Borsig” o wydajności każda 4750 l/min (zdj.6) i zapasowa sześciostopniowe pompa o wydajności 5000 l/min. (zdj.7). Z szybu czerpano również wodę pitną.
Pompa "Borsig".
|
Pompa zapasowa.
|
Przy szybie umieszczono
główną kompresorownię z dwustopniowym turbokompresorem napędzanym
przez dwuprężną turbinę parową o mocy 2550-2900 koni
mechanicznych (zdj.8). Pary dostarczała kotłownia przy szybie (zdj.
9). Istniały jeszcze dwa kompresory zapasowe, o napędzie: jeden
parowym i jeden elektrycznym.
Turbokompresor.
|
Kotłownia.
|
Długość sieci
sprężonego powietrza pod ziemią wynosiła w 1928 roku ok. 60 km,
przy średnicy rur 50-250 mm.
|
Szyb drzewny -
Holz-Schacht.
Położony 570 m. na zachód od szybu Luise, o głębokości 216,1 m. Szybem tym opuszczano drewno do kopalni. W jego pobliżu zlokoalizowano urządzenia podsadzkowe. Piasek do podsadzki dostarczano własną koleją z Dzierżna. (zdj. 10) |
Most podsadzkowy.
|
Do podsadzki używano
również popiołów z kotłowni i huty Borsigwerku. Wodę pobierano
z pobliskich osadników. Długość rurociągów podsadzkowych
wynosiła ok. 40 km. Odpływający z podsadzki szlam zbierano w
osadnikach na poziomie 16 m. i za pomocą specjalnej pompy
Niederdruck Mammut Baggeranlage (niskociśnieniowa
czerparka mamucia) produkcji zakładu Borsig – Tegel w Berlinie,
dostarczano do osadników 8 m. wyżej. Z tamtąd za pomocą Hochdruck Mammut Baggeranlage (wysokociśnieniowa …..) do
zrobów lub odległej o 2 km. Hochdruck Mammut
Baggeranlage w szybie Arnold.
Szyb
Wschodni – Ost-Schacht.
Wentylacyjny o głębokości 280,6 m. Wyposażony w dwa wentylatory ssące systemu Capell o o napędzie elektrycznym i wydajności 2000 m³ (pracujący non-stop), oraz 3500 m³ powietrza na minutę.
Wentylacyjny o głębokości 280,6 m. Wyposażony w dwa wentylatory ssące systemu Capell o o napędzie elektrycznym i wydajności 2000 m³ (pracujący non-stop), oraz 3500 m³ powietrza na minutę.
|
Szyb
Arnold - Arnold-Schacht.
Głębokość 211,4 m. Służył, jak i Ost-Schacht do wyciągania skały płonnej i opuszczania drzewa. Znajdowała się w nim wymieniona już Hohdruck Mammut Baggeranlage. (zdj. 12) W tekście książki nie jest to zupełnie jasne, ale prawdopodobnie w tam szybie na jednym z poziomów znajdowała się transformatorownia. |
|
Warsztaty.
Na kopalni urządzono również wyposażone w nowoczesne maszyny: tokarnię ze ślusarnią i warsztat elektryczny, do których przyłączono kuźnię, stolarnię i warsztat naprawy wagonów. |
Tokarnia i ślusarnia kopalnianej kuźni.
|
Pomieszczenie na sprzęt ratowniczy.
|
Stacja
Ratownictwa Górniczego
Znajdowała się w pobliżu szybu Albert. W skład załogi stacji wchodzili: 2 kierowników akcji, 12 zastępowych, 48 ratowników, 2 mechaników sprzętu i 8 sanitariuszy. |
Opracował: A. Dutkiewicz.