Zdjęcia przedwojenne Zabrze

Zdjęcia przedwojenne - Zabrze Hindenburg O.S.

Ci wszyscy młodzi ludzie pracowali, lub uczyli się zawodu w sklepie Paula Franka. Znacie go wszyscy, tam mieści się obecnie McDonalds przy placu Wolności 4.

Do 1945 rok był to Plac Piotra i Pawła numer 4. Nowe od 1935 roku centrum Zabrza, wyjątkowo eksponowane miejsce na sklep. Paul Frank sprzedawał wyroby modniarskie, lniane i pościelowe. Zdjęcie wykonano z okazji Bożego Narodzenia w 1942 roku. Starszy pan w okularach to być może sam szef z małżonką ? Sklep widać na zdjęciu obok, które pochodzi prawdopodobnie też z tego roku. To tłumaczyło by jego skromną oprawę, to był czas wojny.
Na odwrocie pieczątka z treścią „Paul Frank Dom Mody - Len – Pościele, Hindenburg, Plac Piotra i Pawła 4 ” i dopisek „Boże Narodzenie 1942”.
Tak zmieniało się to miejsce z czasem. Pocztówki z zasobów www.zabrze.aplus.pl.

Z archiwum Andrzeja Dutkiewicza. 15.15.2017

Nie widać tego na pierwszy rzut oka, ale to Plac Dworcowy. Fotograf stanął na przeciw dworca kolejowego pod domem o numerze 3, koło poczty.

Pierwszym budynkiem przy placu był oczywiście powstały w 1845 roku dworzec. W 1911 przybyła okazała poczta, a później wysoka kamienica pod którym stoją sfotografowani na pierwszym planie ludzie, przy Placu Dworcowym 3 (obecnie w remoncie). Jego właścicielem był Bruno Herzberg, a Carl Tilly otworzył tam 20 września 1913 roku „Cafe Metropol”.

Z czasem powstało tam zabrzańskie centrum rozrywki z wieloma lokalami, hotelem, kabaretem i rewią.
Więcej o tym wyjątkowym miejscu, jak i oryginalny program Variete zobaczyć można tu.
Nad wejściem przy półkolumnach z programem zapewne rozrywki widać ostatnie litery szyldów „Variete” i „Kabaret”. W prawym górnym rogu nad kamienicą stojącą już przy ulicy Wolności 311widać reklamę mieszczącego się tam hotelu „Menge” którego właścicielem był Richard Menge. Jeśli ktoś rozpozna markę widocznego samochodu osobowego, prosimy o kontakt :-)

Zdjęcie ze zbiorów rodzinnych, nadesłał Karol Kleczka.
Opracował : A. Dutkiewicz.

To klasowe zdjęcie, pochodzące ze zbiorów Pana Joachima Walenzyka, wykonane zostało około 1910 roku na podwórku szkoły nr 5, znajdującej się przy ulicy Królewskiej (dawniej Zedlitzstrasse). Stojąca po lewej stronie dziewczynka z chłopczykiem to Babcia Pana Joachima.

Szkoła w roku 2014. Foto: Rafał Tylenda.

Budowę Szkoły Nr 5 rozpoczęto 1 kwietnia 1904 roku, a już rok później budynek był gotowy na przyjecie uczniów. Warto dodać, że działały wtedy dwie szkoły, osobna dla chłopców i osobna dla dziewcząt. Przez okres od 1905 roku do 1945 roku szkoła wielokrotnie zmieniała nazwę, jak i numerację, co wiązało się ze zmianami okręgów szkolnych oraz wydarzeniami politycznymi. Pod koniec 1944 roku nauka w szkole została zawieszona (działania wojenne), a w samym budynku mieścił się szpital wojskowy (Lazaret). Po 1945 roku działały tutaj dwie szkoły nr 5 i nr 6 - stan ten trwał aż do 1959 roku. 1 października 2004 roku uchwałą rady miejskiej nadano tej placówce imię Króla Jana III Sobieskiego.
Po więcej szczegółowych informacji na temat historii szkoły zapraszam na stronę internetową:
http://www.sp5zabrze.net/historia.html, gdzie znajda Państwo opracowanie Pana Piotra Szafarza.

Za pomoc podziękowania dla Joachima Walenzyka, Piotra Szafarza i dla Beaty Pęcak.
Autor: Rafał Tylenda.

Z tego zdjęcia bije spokój. A tak spokojnie było na ulicy Dworcowej w latach najprawdopodobniej 40-stych. Wykonano je chyba w godzinach porannych. Szyld z imieniem „Pajonk” należy do sklepu z modą damską, wcześniej „Krafczyk & Pajonk” w budynku pod numerem 8. To jedna z najbardziej rozpoznawalnych kamienic w Zabrzu, jej front wychodzi na plac Dworcowy. W czasach Polski Ludowej była w niej dobra restauracja o nazwie „Polonia”. Kamienicę wybudował 1911 roku kupiec Wilhelm Czeppan, na miejscu swej poprzedniej, mniejszej siedziby. Schody i zieleniec to nie byle co, tylko „Tarasy Brühl`a“ nazwane tak na cześć saksońskiego polityka Heinricha von Brühl (1700-1763). Wzorem były tu Brühlsche Terrasse w niemieckim Dreźnie, promenada wzdłuż Łaby, ale porównanie obu wypadło by raczej śmiesznie.
Z tyłu zdjęcia widoczna jest pieczątka zakładu fotograficznego Heuduk z Andreashütte O.S. (Zawadzkie). Wykonano je na papierze Agfa-Lupex.
Andrzej Dutkiewicz-zbiór prywatny. 08.07.2017

Niemieccy żołnierze z dziećmi na placu Warszawskim, wówczas Reitzensteinplatz. Podpis pod zdjęciem : "Hindenburg. Krieg aus" (wojna skończona). W 1945 roku takie zdjęcie nie mogło by powstać, więc należy przyjąć że jest to koniec kampanii wrześniowej który oficjalnie nastąpił 6 października 1939. Widoczna w tle szkoła podstawowa nr 36 była w momencie ukończenia gmachu 1907 roku Liceum Żeńskim. Ten plac zwano niegdyś „Rynek”.
Fotografia zakupiona na jednej z aukcji internetowych jest mała, 8x5 cm i nie posiada żadnych innych podpisów, czy znaków.

Z archiwum Andrzeja Dutkiewicza. 24.12.2016

Pan Tomasz Zamysłowski przesłał nam zdjęcie piekarni jego pradziadka. Jak stwierdził nasz kolega zdjęcie to - „mistrzostwo świata”. Dotychczas nie spotkałem się ze zdjęciem z tej okolicy. Albert Mrusek w 1924 roku posiadał piekarnię zlokalizowaną przy Guidostrasse 53 (Rymera). Posiadał ją jeszcze w 1938 roku. Można było kupić tam również mąkę i drożdże ( jak na sklepowym szyldzie). Obok pod tym samym numerem

Anton Proske posiadał wytwórnię kiełbas i sprzedawał również mięso. Niegdyś gęsto zabudowana ul. Rymera, dziś świeci pustkami. Ten budynek znajdował się mniej więcej przy skrzyżowaniu z ulicą Szkolną i według mapy z portalu „Orsip” stał tam już w 1883 roku. Ale już go nie ma.
Opracował Dariusz Guz. 21.09.2016

Fotograficzna podróż po najciekawszych miejscach w Zabrzu roku 1936 na oryginalnym folderze turystycznym „Hindenburg Oberschlesien”. Zdjęcia i powiększenia z komentarzem. 16.09.2016

„Hindenburg in Oberschlesien einst und jetzt”
Zabrze na Górnym Śląsku niegdyś i teraz.

Najważniejsze punkty Zabrza które wszyscy znamy, miejsca które nadają mu miejski charakter, powstały całkiem niedawno, w większości z początkiem lat 30-stych XX stulecia. Na tych zdjęciach zobaczymy jak wglądały przed przebudową miasta na fali wielkich inwestycji tego okresu. Nie rozpoznacie ich, jeżeli już ich nie widzieliście........

Kliknij w tekst i przejdź do zdjęć.............

Pora roku i uroczystość są jasne. Miejsce też. To wykonane jakby z marszu pierwszokomunijne zdjęcie z kościołem i szpitalem św. Kamila i w tle. Od 1882 do 1929 roku odbywał się tam w poniedziałki targ. Potem wybudowano oprócz tego co widać na zdjęciu jeszcze dwie szkoły o ogromny budynek mieszkalny. Zaprojektował to Dominikus Böhm, a park Gustaw Allinger. Plac nazywał się „Targów poniedziałkowych”, potem „Kamilianów”. Naziści nazwali go placem SA.

Po wojnie był krótko znowu placem Kamilianów, ale tą zbyt kościelną dla komunistów nazwę zmieniono na Plac Romualda Traugutta i tak nazywa się do dzisiaj. Zdjęcie z archiwum Stanisława Zawady. Data wykonania nieznana, przypuszczalnie lata 30-ste. 08.05.2016

Stary szpital przy ulicy 3-go maja (architekt: Arnold Hartmann) ma już bogatą historię. Również w okresie I wojny światowej odegrał swoją ważną rolę. Gazeta Der Oberschlesische Wanderer z 4 sierpnia 1914 roku informowała, że w Szpitalu Spółki Brackiej przy ul. 3-go Maja, 600 kobiet i dziewcząt z okręgu Zabrza rozpoczęło kurs opieki pielęgniarskiej i pomocy rannym żołnierzom. Ta sama gazeta z 6 sierpnia 1914 roku informowała „W szpitalu Augusty Viktorii” w Zabrzu zakończono przygotowania do wojny. Wszelkiego rodzaju niezbędne w szpitalu materiały są uzupełnione. Doświadczony i sprawdzony personel jest przygotowany do przyjęcia rannych.”

Niedawno udało się nam zdobyć dwa wykonane 28 kwietnia 1917 roku zdjęcia przedstawiające szpital Spółki Brackiej przy ul. 3 Maja. Na pierwszym pokazującym budynek z zewnątrz widać spacerujących rannych żołnierzy i znak X na wysokości I piętra oznaczający zapewne salę, w której przebywał ranny. Obok to samo ujęcie dzisiaj.
Foto: Dariusz Guz

Drugie wykonane zostało w sali chorych. Jest bardzo wyraźne. Nad łóżkami wiszą tablice z nazwiskami. Udało się odczytać imię i nazwisko dwóch pierwszych i kilku następnych żołnierzy. Na pierwszym łóżku leżał Ludwig Ambros, a na drugim Josef Ewertowski.

Podczas działań wojennych Ludwig Ambros pochodzący najprawdopodobniej z Hohenröhrn Passau urodzony 11 września 1883 roku został lekko ranny – Preussische Verlustiliste Nr. 843 z 26 maja 1917 roku. Najprawdopodobniej przeżył wojnę. Josef Ewertowski urodzony 23 lutego 1877 roku pochodzący z Rogoźna koło Obornik w czasie walk został ciężko ranny – Deutsche Verlustliste Preussische Nr. 809 z 16 kwietnia 1917 roku, zmarł 11 maja 1917 roku w czasie hospitalizacji - Deutsche Verlustliste Preussische Nr. 1250 z 24 września 1918 roku.
Autor: Dariusz Guz. Zdjęcia z archiwum autora. 16.04.2016

Źródła:
Der Oberschlesische Wanderer nr 176 z 4 sierpnia 1914 roku,
Der Oberschlesische Wanderer nr 178 z 6 sierpnia 1914 roku.
Zasoby Śląskiej Biblioteki Cyfrowej w Katowicach.

14

Tak pozowało się do zdjęć w latach 40-stych. W parku „Skagerrak” , dziś „Poległych Bohaterów” przy ulicy Dubiela.

Panowie stoją w rękami do tyłu, to prostowało sylwetkę. Ci w mundurach spoglądają szczególnie godnie. Charakterystyczne tło tej fotografii nie zmieniło się wiele. Zadaszenie o niegdyś bardzo nowoczesnym wyglądzie zastąpiono tradycyjnym w stylu jeszcze starszym. Obie budki pozostały chyba te same. Zdjęcie archiwalne z kolekcji Stasia Zawady. Te współczesne zrobił dla nas Łukasz Zawada. Pocztówki z przedwojennego parku są tutaj: www.zabrze.aplus.pl 08.01.2016

Fabryka Lin i Drutu Adolfa Deichsel, po wojnie znana jako „Linodrut”. Na zdjęciu zgromadzeni na placu obok suwnicy pracownicy w mundurach. Ale to nie wojsko, lecz członkowie Nationalsozialistische Betriebszellenorganisation (NSBO), Narodowosocjalistycznej Organizacji Zakładowej, komórki NSDAP.

Była to tak jak w okresie komunizmu w Polsce „Podstawowa Organizacja Partyjna” - POP, najmniejsza komórka partyjna w zakładzie pracy. Nie mamy więcej wiadomości o tej „Komórce”, ale zabrzańska siedziba główna tej organizacji mieściła się w znanym wszystkim zabrzanom budynku. Ten typowy półokrągły dom o „okrętowej” architekturze mieści się przy ulicy Wolności 313, u zbiegu ulic Wandy i Brysza i naprzeciw firmy POWEN.

Od 1 lipca 1934 roku mieściły się tu wszystkie zglajchszaltowane organizacje robotnicze z Zabrza powstałe po rozwiązaniu Związków Zawodowych. Było ich dziesięć, oraz centrala telefoniczna z 23 numerami. Siedzibę tą nazwano „Haus der Deutschen Arbeit” - Dom Niemieckiej Pracy.
W lutym 1934 roku NSBO liczyło Zabrzu ok. 6500 członków w 68 komórkach zakładowych.

Z artykułu w „Der Oberschlesischer Wanderer” numer 35 z 1934 roku dowiadujemy się że pierwszą komórkę NSBO w Zabrzu założył niejaki Gregorzek, górnik kopalni „Ludwik” w Biskupicach w 1931 roku. Jej biuro było w jego mieszkaniu przy Kattowitzerstrasse 19 (ul: Końcowa). Później wynajęto jedno pomieszczenie w omawianym budynku, w „dobrym” sąsiedztwie posterunku „SS”.

Zdjęcie z Fabryki Lin i Drutu otrzymaliśmy od pana Matthiasa Deichsel, wnuka ostatniego dyrektora zabrzańskich zakładów Erwina Deichsla.

Artykuł z „Der Oberschlesischer Wanderer” (Śląska Biblioteka Cyfrowa) nadesłał Rafał Tylenda.

Opracował: Andrzej Dutkiewicz.

Zdjęcie wykonane na tyłach ul. Jerzego i Pośpiecha. To podwórko od lat wojny do dziś nie zmieniło się wcale. Dzieci na fotografii wyglądają na rodzeństwo, chłopcy w jednakowych płaszczykach i czapkach marynarskich z napisem „Marine”. Stroje dziewczynek też te same.
Zdjęcie nadesłał ze swych zbiorów Staś Zawada. A gdzie był ten „plac” odgadli Mirosław Klimczak i Piotr Olesiński. 20.07.2015

Porównanie z dniem dzisiejszym. Zdjęcie Łukasza Zawady.

Zdjęcie „z łezką w oku” z albumu rodzinnego naszego czytelnika. Dla niewtajemniczonych podpowiedź: za pantografem tramwaju majaczy hotel „Kochmann”, dzisiaj urząd miejski. W roku 1928 nie było jeszcze placu Piotra i Pawła (Wolności) ale wszystkie kamienice z prawej strony przetrwały przebudowę centrum i stoją do dzisiaj. To małe dziecko z mamą za rączkę to 90-cio letnia dziś babcia Dariusa Schaffranka z Hattingen któremu serdecznie dziękujemy!

Dla ciekawskich. Tajemnicza postać z prawej strony nie jest z „Gwiezdnych wojen”, to nie były te czasy ;-) 09.07.2015

Ten najwspanialszy budynek zabrzańskiego modernizmu najlepiej prezentował się zaraz po wybudowaniu w 1931 roku, gdy nie otaczało go jeszcze tyle obiektów jak dzisiaj. Wiele uroku dodawało mu zapewne światło gazowych latarni, jedna z nich widoczna jest z lewej strony kadru. Czy te panie pozujące do zdjęcia na tle katolickiego kościoła św. Józefa myślały kiedyś o tym że jego projektant Dominikus Böhm był ewangelikiem?

Zdjęcie nadesłał Stanisław Zawada. 07.07.2015

Wszystkie te zdjęcia przedstawiają jedną, nie znaną nam rodzinę. A miejsce gdzie je wykonano zna każdy zabrzanin. Ten duży skwer naprzeciwko Muzeum Górnictwa Węglowego urządzano w latach 1928/30 i służy zabrzanom do dzisiaj. Ci sympatycznie wyglądający ludzie pozowali tam w latach najprawdopodobniej 40-stych.

Na zimowym zdjęciu widać budynek obecnie Muzeum Górnictwa Węglowego.
Skwer swą formę zachował właściwie do dzisiaj, zmieniła się tylko fontanna i postawiono tam pomnik. Fotografie uratował przed zniszczeniem Stanisław Zawada.

Zdjęcia wywołano w drogerii którą prowadziła pani Terese Joachimski w wyburzonej niedawno kamienicy przy Kronprinzenstrasse 431 w Zaborzu. Na rogu (ul. Wolności) i Luisenstrasse (ul. Ks. Piotra Skargi). Na kopercie z tego zakładu widać też nazwisko, prawdopodobnie fotografowanej rodziny. Klisze wszystkich zdjęć były w tej kopercie.

28.06.2015

Kolejne zdjęcia z kolekcji Stanisława Zawady wykonano w latach prawdopodobnie 30-stych na podwórzu i w klasie gimnazjum w (wówczas) Zaborzu przy ulicy Sienkiewicza, wówczas Gymnasialstrasse. To dzisiejsze III Liceum Ogólnokształcące. Budynek gotowy był w 1902 roku. Było to pierwsze Gimnazjum (odpowiednik liceum) w dzisiejszym Zabrzu. W 1933 roku niemieckie władze narodowo-socjalistyczne zdegradowały tą szkołę do rangi szkoły realnej, twierdząc twierdząc że w tak uprzemysłowionym mieście nauczanie z akcentem na przedmioty humanistyczne i języki klasyczne nie jest potrzebne. Zdjęcia te pochodzą prawdopodobnie z tego okresu. Na pierwszej i drugiej fotografii widzimy tą samą klasę.
Na zbliżeniach widać że niektórzy uczniowie noszą symbol błyskawicy. Był to symbol hitlerowskiej organizacji młodzieżowej Deutsches Jungvolk. 23.06.2015
Trochę zdjęć i historii szkoły tutaj u dołu strony.

Tak, kino „Marzenie” miało swego poprzednika. Trójkątna fasada i cztery kolumny kryły w sobie kino „Helios-Lichtspiele” pod numerem 4.
To ścisłe centrum Zabrza, ulica Dworcowa, od strony poczty. Tu zmieniło się wszystko. Jedynym budynkiem który przetrwał jest ten ten z rynną z prawego skraju kadru. Na okrągłej tabliczce na murze napisano „Adler – Apotheke”. To kamienica przy Dworcowej 9, z Apteką Pod Orłem. Resztę zabudowy wyburzono przy wytyczaniu obecnego placu Wolności (Peter-Paul-Platz) w latach 1933-36.W środku zdjęcia widzimy kino! Założono je w 1919 roku.

Ulica Dworcowa. Bahnhofstrasse.

W następnym domu sprzedawano „Delikatesowe wędliny”. Wysoką kamienicę w tle spalili żołnierze radzieccy w 1945 roku, na jej miejscu stoi siedmiopiętrowy budynek mieszkalno-handlowy. Dziś z siedzibą Muzeum Miejskiego. Niegdyś ze słynnym sklepem „Supersam”. Z szyldu na kamienicy z apteką wynika że było tam biuro ubezpieczeń „Provinzial”, Miejska kasa Oszczędności i kantor.
Zdjęcie nadesłał Stanisław Zawada, Serdecznie dziękujemy. 19.06.2015

Godzina 0 w Zabrzu, jeszcze kilka dni temu było Hindenburgiem. Zdjęcia wykonał żołnierz I Frontu Ukraińskiego R. Mazeliew. Według rosyjskiego opisu wykonał je w lutym. Na ulicach wojskowe pojazdy i białe flagi w oknach.

Zdj. 1

Plac Wolności, wówczas Peter-Paul-Platz. Nad kinem wisi jeszcze plakat ostatniego filmu. W oknach widać białe flagi. 14 luty 1945.

Opis oryginału: Teren miasta Hindenburg zajętego przez wojska I. Frontu Ukraińskiego.

Zdj. 2

Ulica Wolności, Kronprinzenstrasse. Widok od strony placu Wolności w kierunku Gliwic. Luty 1945.

Opis oryginału: Sowieckie samochody ciężarowe przejeżdżają przez ulicę Hindenburga.

Zdj. 3

Plac Wolności. 14 luty 1945.

Opis oryginału: Pojazdy i wojsko I. Frontu Ukraińskiego na jednym z placów Hindenburga.

Zdj. 4

Ulica Wolności. 17 luty 1945.

Opis oryginału: Widok ulicy w Hindenburgu zajętym przez wojska I. Frontu Ukraińskiego.

Zdjęcia pochodzą z Rosyjskiego Archiwum Fotodokumentu http://rgakfd.altsoft.spb.ru/start.do Na ich trop wpadł Andrzej Drożdżal któremu serdecznie dziękujemy za powiadomienie nas o tych skarbach.
Opracował: A. Dutkiewicz 16.12.2014

Hindenburg - Hauptbahnhof

Hindenburg - Hauptbahnhof, widoczna tablica z tym napisem nie dopuszcza wątpliwości, to Zabrze. Wygląd tych żołnierzy z fotografii pozwala przypuszczać że jadą na urlop. Mundury bez pasów, dziarskie miny, kilka rozpiętych guzików. Wkrótce wagonami III klasy wyruszą na zachód. Każdemu z nich przyznawano specjalną rację żywnościową na tzw: Reichskarte für Urlauber (Karta państwowa dla urlopowanych żołnierzy). Na tą „kartkę żywnościową” otrzymywał każdy na okres pięciu dni 1,74 kg chleba, 200 g mięsa, 110 g masła, 50 g margaryny, 125 g marmolady, 150 g cukru, 40 g surogatu kawy, 30 g sera, 100 g innych produktów Widoczny w oddali budynek to wielka narożna kamienica przy ulicy 3-go maja, pierwsza od mostu. Z lewej strony widoczne są nie istniejące już budynki przy torach ładunkowych które zajmowały niegdyś obszar obecnego parkingu między dworcem a placem Warszawskim. Ten wyższy to najprawdopodobniej nastawnia Zz wyburzona w 1981 roku. Zdjęcie z archiwum Dariusza Guza. 11.07.2014

Hindenburg Hbf

To spojrzenie na dworzec Hindenburg Hbf (Tablica pod zadaszeniem peronu - Hauptbahnhof – Dworzec Główny) z okna pociągu wiozącego żołnierzy na front. Takich zdjęć przedstawiających widok na peron jest bardzo mało. Wykonał je w latach 40-stych wracający z urlopu w Zabrzu oficer niemieckiego lotnictwa (Luftwaffe). Ujęcie wykonał w kierunku wschodnim, zgodnie z kierunkiem jazdy pociągu, w oddali widać fragmenty zabudowań ulicy Wandy, wówczas Friedrich Karl Strasse. Zdjęcie ma wymiary 6x9cm. Z archiwum Dariusza Guza. 08.07.2014

Kościół pod wezwaniem św. Andrzeja w Zabrzu

Ta czarno-biała fotografia pochodzi prawdopodobnie z lat 40-stych XX wieku. To kościół pod wezwaniem św. Andrzeja, najstarsza zabrzańska świątynia. Od czasu jej ukończenia w 1866 roku wielokrotnie zmieniał się wygląd jej wnętrza. 26 listopada 1934 roku proboszczem parafii św. Andrzeja zostaje mianowany ks. Oskar Golombek. W 1943 roku zmienia wnętrze prezbiterium (nowy marmurowy ołtarz główny, dwie ambony oraz między nimi balaski) oraz wykonuje nową, piękną mozaikę. Mozaika przedstawia (patrząc od góry): Trójcę Przenajświętszą, poczet świętych z centralną postacią Najświętszej Maryi Panny oraz Chrystusa w otoczeniu Apostołów. Na załączonych dla porównania pocztówkach z naszej strony zobaczyć można prezbiterium przed renowacją.

Opis i zdjęcie z kolekcji Dariusza Guza. 08.04.14

Te dwa zdjęcia z miasta Hindenburg, jak i dodany do nich nie pozbawiony patosu tekst, doskonale odzwierciedlają sytuację, obraz i potrzeby młodego miasta w 1933 roku. Ilustracje pochodzą z niemieckiego zbioru: „Das Antlitz der Grenzlande - Der Nordosten” (Oblicze pogranicza północny-wschód) wydanego w 1933 roku w Monachium przez wydawnictwo Verlag F. Bruckmann.

Hindenburg (132 000 mieszkańców) jest po Wrocławiu największym miastem południowo-wschodnich Niemiec i jednocześnie najmłodszym. Zabrze, Biskupice-Borsigwerk, Zaborze i Maciejów, nieznane wsie, awansowały w 19 stuleciu do rangi ośrodków przemysłowych. Pod nazwą Hindenburg, którą Zabrze otrzymało w roku 1915, połączono je w 1927 roku w jedno miasto. Przed jego władzami stanęły zadanie na które inne miejscowości potrzebowały dziesięcioleci. Takie zdjęcia jak to (Hindenburg z Hutą Donnermarcka na pierwszym planie) udają się rzadko, ponieważ smog nad terenami przemysłowymi, które prawie nie różnią się od innych niemieckich rejonów górniczych, prawie zawsze zasłania widok. Między szybami i fabrykami, między sześciopiętrowymi czynszowymi domami, stoją jeszcze gdzieniegdzie ubogie chłopskie obejścia. Pola na przemian z hałdami, wybrane pokłady pisku i gliny leżą przy zapadliskach po nieczynnych kopalniach. „Gdy jedziemy szarym porankiem elektryczną koleją z jednego przemysłowego miasta do drugiego, przy motorniczym który przeciera zamgloną szybę stoją górnicy, uliczni handlarze, zahartowani życiem mężczyźni, a z każdej strony widzimy wielkie płomienie które jednoczą wszystko: żelazne szkielety podtrzymujące stalowe liny, wielkie piece, przypominające ogromne szyjki od butelek chłodnie, stoją w niekończącej się perspektywie za czarnymi płotami kopalń, a z hałd spływa w dół czerwony żar” (Alfons Paquet). Podobnie jak w Zagłębiu Saary, są robotnicy Górnego Śląska różnego pochodzenia. Ale wszyscy, obojętnie czy niemieckiego, morawskiego lub polskiego języka pochodzą z tego, w 1922 roku brutalnie rozerwanego kraju.

Opis zdjęcia szkoły: Hindenburg, Szkoła Leśna w osiedlu południowym na skraju lasu Guido, jedna z tych szkół której budowa była konieczna. ( ul: Matejki/Czołgistów)

Format arkusza 29 x 22 cm. Tłumaczenie i opracowanie: A. Dutkiewicz 9.02.14

Zabrze Jadwiga jubileusz stadler restauracja

Zabrze Hindenburg Max Stadler Marmorsaal sala marmurowa

Powstała w 1884 roku koksownia przy hucie Borsiga w Biskupicach świętowała uroczyście, jak i inne zakłady przemysłowe na Górnym Śląsku, jubileusze pracy swojej załogi. Jedna za takich uroczystości odbyła się w 1936 roku wybudowanej na granicy Małego Zabrza i Wsi Doroty restauracji przy Kronprinzenstrasse (Wolności). Wybudował ją w 1860
roku browar Händlera. Odkąd w 1891 roku 1 lipca przejął ją restaurator Max Stadler nazywano ją ,,Stadlerscher Marmorsaal”, salą marmurową Stadlera. Była to również przez wiele lat siedziba Filharmonii Zabrzańskiej. Oto dumni jubilaci dzisiejszej Koksowni Jadwiga na zdjęciu z atelier Gustawa Juncker. Jednego z najważniejszych fotografów Zabrza, autora zdjęć do wielu o nim publikacji.
Zdjęcie i opracowanie: Dariusz Guz.